زنبور عسل به طور طبیعی و غریزی شهد گلها را در داخل سلول های شان (موم با شش ضلعی های منتظم) ذخیره و پس از انجام عملیات فیزیکی و شیمیایی مخصوص آن را به عسل تبدیل و درب آنها را به وسیله یک لایه مومی نازک مسدود و مهر و موم می کند. این گونه شان را که تماما از عسل پر شده باشد در اصطلاح عسل شان می گویند. تا قبل از اختراع دستگاه اکستراکتور و معمول شدن استفاده از آن، مصرف عسل اساسا از طریق مصرف عسل شان بوده است.
تولید عسل شان اساسا در مناطقی امکان پذیر است که جریان شهد طبیعی بسیار زیاد باشد به طوری که شان های عسل کاملا از عسل پر شده و مهر و موم شوند. ضمنا عسل شان باید از مناطقی تامین شود که شهد آنها به رنگ روشن بوده و امکان قاطی شدن آن با شهدهای تیره تر وجود نداشته باشد. علاوه بر این، این نوع عسل نباید تمایل زیادی به شکرک زدن داشته باشد. گل های انواع شبدر منابع بسیار مناسبی برای تامین عسل شان می باشد.
مزایا و معایب تولید عسل شان
مقداری از طعم، رنگ و بوی مخصوص عسل در جریان استخراج، تصفیه و بسته بندی آن توسط حرارت تغییر می کند. ولی در شان های عسل این خصوصیات محفوظ باقی می ماند. به همین دلیل اغلب مصرف کنندگان ترجیح می دهند عسلی را که به طور طبیعی در شان وجود دارد مصرف کنند.
عرضه عسل شان این اطمینان را نیز به مصرف کننده می دهد که عسل مصرفی خالص و بدون اختلاط با شربت یا مواد دیگری می باشد. از طرف دیگر برای تولید کننده نیز راحت تر خواهد بود که محصول خود را به صورت عسل شان، مستقیما و بدون این که به کارخانه تصفیه و بسته بندی عسل بفرستد به مصرف کننده یا فروشگاههای مختلف عرضه کند.
برای کشورهایی که قادر به تولید موم زنبور عسل خالص به اندازه نیاز خود نیستند و مجبورند به واردات متکی باشند این روش تولید و عرضه عسل در اکثر موارد مقرون به صرفه نیست. یافتن مناطقی که دارای گل های شهدزای فراوان با رنگ عسل روشن و یک دست باشد و تمایل به شکرک زدن نداشته باشد مشکل است. کنترل تولید بچه کندو در این سیستم تولید، به دلیل جمعیت زیاد کلنی و کمبود فضا، نیز دشوارتر می باشد.
همچنین احتمال شکسته شدن عسل شان در طول حمل و نقل و عرضه به بازار و جریان جابه جایی در فروشگاهها زیاد است که باعث چکه کردن عسل و چسبناک شدن اطراف آن می شود. به همین دلیل فروشگاهها تمایل زیادی به فروش این گونه عسل ندارند. در صورتی که شان ها کاملا از عسل پر و درپوشیده نشوند کیفیت بازاریابی عسل شان را پایین می آورد.
همچنین اگر عسل در شان شکرک بزند تقریبا برای مصرف کننده غیر قابل مصرف می باشد و این امر اثر سویی در بازاریابی عسل شان خواهد داشت. با توجه به این که اکثر انواع عسل پس از مدتی که در انبار، فروشگاه یا منازل باقی بمانند شکرک زده و یا متبلور می شوند نمی توان عسل شان را برای مدت طولانی نگهداری کرد لذا باید آن را به عنوان محصول درجه یک، زود به فروش رسانید.
ضمنا باید توجه داشت که عسل موجود در سلولهای سرپوشیده شان (عسل شان) همیشه دلیل بر رسیده بودن عسل نیست. در بعضی از مناطقی که رطوبت هوا دائما بالا است زنبورها قادر به کم کردن رطوبت عسل به حد کافی نبوده و لذا مجبورند سلول های شان را که حاوی عسل کاملا رسیده نیست ببندند. بدیهی است این نوع عسلها زودتر تخمیر و ترش می شوند. اکثر مشکلات فوق را میتوان با روش های مناسب تولید، بسته بندی و بازاریابی مرتفع کرد.
انواع عسل شان
به طور کلی از نظر اندازه شان چهار نوع عسل شان تولید و به بازار عرضه میشود که عبارتند از:
۱- عسل شان در قاب استاندارد عریض
قابهای این نوع عسل شان که معمولا به اندازه قابهای بدنه هستند (۲۰/۳ * ۴۳/۲ سانتی متر) در کشورهای دیگر در تولید عسل شان زیاد معمول نمی باشد ولی در کشور ما اغلب از همین شانها برای تولید عسل شان استفاده میشود. مهم ترین اشکالی که در کاربرد این گونه شانها وجود دارد این است که اغلب به واسطه وزن سنگین آنها در جریان حمل و نقل شکسته و عسل از آنها چکه می کند. همچنین با توجه به این که هر یک از این شانها اغلب حدود سه کیلوگرم عسل دارد ممکن است متناسب با نیاز مصرف کننده جز نباشد و بالاخره این گونه شانها ممکن است به طور کامل از عسل پر نشده و یا در پوشهای آنها مسدود نشده باشد.
۲- عسل شان در قاب استاندارد کم عرض
این نوع عسل شان در قاب هایی به ابعاد ۴۳/۲*۱۲/۳ سانتی متر مربع تولید شده و برای عرضه عسل شان در مقیاس تجارتی به کار برده می شوند و معمولا مشکلات فوق الذکر در این سیستم کمتر مشاهده می شود. وزن هر یک از این قابها حدود ۱ تا ۱/۵ کیلوگرم است.
۳- عسل شان در قاب های کوچک
معمولی ترین نوع عسل شان برای عرضه به فروشگاهها و مصرف کنندگان، تولید آن در قاب های یک قاب کوچک (۱۰ × ۱۰ سانتی متر) است که هر یک از این قابها محتوی حدود نیم کیلو عسل می باشند.
۴- عسل شان تکه ای
بالاخره نوع دیگر عسل شان که عمدتا برای فروشگاهها و مصرف کنندگان آماده میشود عسل شان تکه ای است که شان عسل یا عسل شان در قاب های استاندارد را به اندازه های متفاوت بریده، تکه تکه کرده و به دو صورت به بازار عرضه می کنند. در یک روش ممکن است یک تکه عسل شان در شیشه دهانه گشاد یا ظروف پلاستیکی قرارداده و روی آن عسل مایع می ریزند تا شیشه پر شود.
در روش دیگر تکه های عسل شان را به اندازه های مناسب با ظروف پلاستیکی رنگ روشن بریده و در داخل این گونه ظروف قرار داده و بسته بندی می کنند. روی بر چسب این ظروف نیز اطلاعات مربوطه از جمله وزن خالص عسل، نام و آدرس تولید کننده و غیره نوشته میشود. در رابطه با عسل شان تکه ای باید توجه داشت که میزان تولید و عرضه آن به بازار باید به اندازه ای باشد که زود مصرف شده و برای مدت طولانی در فروشگاهها باقی نماند. در غیر این صورت ممکن است عسل شان شکرک زده و برای مصرف کننده غیر قابل استفاده گردد.
وسایل مورد نیاز برای تولید عسل شان
نوع کندویی که برای تولید عسل شان به کار برده می شود اساسا تفاوتی با کندوهایی که برای تولید عسل مایع به کار می رود ندارد..انواع کندوهای استاندارد مثل “دادانت و لانگ استروت” مرسوم ترین نوع کندو برای تولید عسل شان هستند.
توصیه میشود در این گونه کندوها در فصل تولید، یک قاب کمتر از حد معمول (مثلا به جای ۱۰ قاب ۹ قاب) قرار داده شوند که ضمن انجام تهویه بهتر، تردد زنبورها از بین آنها بهتر انجام شده و ضمنا خارج کردن شانها از داخل کندوها راحت تر انجام شود. علاوه براین در این گونه کندوها هر موقع که لازم باشد می توان یک شربت خوری قابی قرار داد.
مهمترین تفاوتی که ممکن است در نوع وسایل برای تولید عسل شان مشاهده شود اندازه طبقات عسل و قاب های مخصوص ذخیره عسل است. قابهای عسل ممکن است از نوع استاندارد عریض، یا استاندارد کم عرض و یا از نوع قاب های کوچک باشند. قابهای استاندارد عریض و کم عرض تفاوتی با آن چه که در تولید عسل مایع می باشد ندارد.
ولی قابهای کوچک تولید عسل شان به اندازه ها و اشکال مختلف ساخته میشوند. معمولی ترین این قابها به ابعاد ۳/۲ × ۱۰x ۱۰سانتی متر می باشند که طرفین هر یک شیارهای طولی برای راه عبور زنبور ایجاد گردیده است. این گونه قاب ها را پس از مستقر کردن برگه موم آج شده در آنها در داخل طبقه مخصوصی قرار میدهند که عرضا دارای زهواره های نگه دارنده برای قابها است.
در هنگام قرار دادن برگه موم در داخل قاب های کوچک نیازی به سیم کشی نبوده بلکه باید به وسیله کارد داغی کناره های آن را به چوب قاب متصل کرد. ضمنا باید توجه داشت که برگه موم از نوع موم رنگ روشن انتخاب شده و تا حد ممکن نازک باشد و ردیف های سلولهای شش ضلعی به طور افقی در قاب قرار گیرند.
برای بریدن برگه موم آج شده به اندازه های قاب های کوچک می توان از جعبه برش مخصوص و اره ای مخصوصی استفاده کرد. همچنین به منظور سهولت در مستقر کردن برگه موم در قاب های کوچک می توان از تخته موم دوز مناسبی که به همین منظور ساخته می شود استفاده کرد.
در جریان تولید عسل شان، زنبورها اغلب قاب های کوچک را به وسیله صمغ یا بره موم به هم چسبانده، لذا خارج کردن آنها مشکل میشود. برای جلوگیری از این اشکال و همچنین تمیز نگاه داشتن قاب های کوچک عسل شان، قسمتهای چوبی سطح خارجی این قاب ها را با پارافین مایع می پوشانند. به این منظور ظرف پارافین جامد را روی اجاق الکتریکی که درجه حرارت آن قابل کنترل است قرار داده و پس از ذوب شدن پارافین و رسیدن به درجه حرارت مناسب به وسیله برسی به پهنای ۵ تا ۵/۵ سانتی متر پارافین را روی قسمت های فوقانی، تحتانی و پهلوهای قابها مالیده تا یک لایه نازک از پارافین روی آن را بپوشاند.
قابهای آماده شده را در طبقه مخصوص قرار داده و در روی کندویی که دارای شبکه ملکه است قرار می دهند. سایر وسایلی که در تولید عسل شان به کار برده می شوند، همان وسایل تولید عسل مایع است.
همچنین وسایل دیگری برای بریدن شان عسل و تولید عسل شان تکه ای و بسته بندی آنها نیز به کار برده می شوند. لازم به ذکر است که اکثر تولید کنندگان عسل شان به تولید عسل مایع نیز اقدام می کنند و لذا مجموعه ای ازوسایل معمولی زنبورداری را دارا میباشند.
مدیریت کلنی های زنبور عسل برای تولید عسل شان
مدیریت کلنیهای زنبور عسل برای تولید عسل شان تا حدودی متفاوت از تولید عسل مایع بوده و به مهارت بیشتری نیاز می باشد. در تولید عسل شان باید فقط کلنیهای قوی و پر جمعیت را به کار گرفت و در هنگام جریان شهد باید جمعیت آنها به حداکثر خود رسیده باشد.
به عبارت دیگر کلنیهای ضعیف قادر نخواهند بود که روی برگه های موم آج شده کار کرده و یا آنها را بافته و در آنها عسل ذخیره کنند. لذا جمعیت زیاد کلنی یکی از اساسی ترین عوامل در تولید عسل شان است. روشهای ازدیاد جمعیت کلنی اساسا همان روشهای ازدیاد جمعیت کلنی عسل مایع است. نوزادان کلنیهای ضعیف را میتوان برای تقویت کلنیهای متوسط به کار برد و یا از کلنیهای ضعیف تر برای تولید عسل مایع استفاده کرد.
جمعیت اغلب کلنیها با شروع جریان شهد به بیش از یک طبقه می رسد که در این موقع لازم است ملکه و تمام شانهای حاوی نوزادان را در طبقه اول (بدنه) و زیر شبکه ملکه قرار داده و شانهای اضافی نوزادان را به کندوهای ضعیف تر منتقل کرد. در صورتی که جمعیت نوزادان بالغ کلنیها به اندازه کافی نباشد باید چند هفته قبل از شروع جریان شهد از سایر کندوها زنبور گرفته و به آنها کمک کرد. همچنین اگر ملکه کلنیها مسن باشد و یا به هر دلیلی از کیفیت خوبی برخوردار نیستند باید در اوایل فصل نسبت به تعویض آنها اقدام کرد.
با توجه به جمعیت فوق العاده زیاد کلنیهای تولید عسل شان و تراکم جمعیت در یک طبقه و همچنین عدم وجود فضای کافی برای رشد جمعیت و ذخیره شهد و عسل این گونه کلنیها اقدام به تولید بچه کندو کرده و در صورتی که از آن جلوگیری نشود جمعیت آنها یک باره کاهش یافته و تولید عسل شان مختل میشود.
لذا در فصل تولید بچه کندو باید هر ۷ تا ۱۰ روز یک مرتبه کلنیها را بازرسی کرده و تمام سلولهای ملکه را خراب و از جدا شدن بچه کندو ممانعت به عمل آورد. ولی اگر فصل یا دوره تولید بچه کندو طولانی باشد باید ملکه آن کندو را خارج و حدود ۱۰ روز بعد کلنیها را به دقت بازرسی کرده و سلولهای ملکه را تخریب کرد، سپس نسبت به معرفی ملکهای جوان به کلنیها اقدام کرد.
با شروع جریان شهد طبیعی معمولا یک یا دو طبقه (بسته به جمعیت کلنی) حاوی شانهای مخصوص تولید عسل شان روی شبکه ملکه و بر روی بدنه کندو قرار داده میشود. اخیرا تولید کنندگان برگه موم آجدار اندازه سلول های شان را کمی بزرگتر از سلول های زنبور کارگر انتخاب کرده اند به طوری که اگر از این برگه موم استفاده شود نیازی به استفاده از شبکه ملکه نیست زیرا ملکه تمایلی به تخم ریزی در این نوع شانها را ندارد.
زمان اضافه کردن طبقه روی کندوها و ترتیب قرار دادن آنها برای تولید عسل شان از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است. زمان اضافه کردن اولین طبقه موقعی است که ترشح موم و موم بافی شروع شده و با اضافه کردن طبقه، بلافاصله برگه های موم بافته می شوند. زمان اضافه کردن طبقه دوم موقعی است که حدود نصف تا دو سوم شانهای طبقه اول پر شده باشند.
طبقه بندی جدید باید همیشه روی طبقه قبلی قرار داده شود تا زنبورها فرصت کافی برای تکمیل طبقه قبلی را داشته باشند. ضمنا زنبورها تمایل دارند ابتدا قسمتهای عقب شانها را که در جهت مخالف سوراخ پرواز کندو هستند پر کنند. لذا باید هر موقع که طبقه جدیدی به کندو داده میشود طبقه قبلی را بچرخانید و قسمت عقب را در جلوی کندو قرار دهید. این عمل باعث پر شدن یکنواخت شانهای عسل می شود. وقتی که طبقه اول کاملا پر شد باید جای طبقه اول و دوم را عوض کرد.
به عبارت دیگر طبقه دوم را روی بدنه کندو قرار داده و طبقه اول را روی طبقه دوم مستقر کرد. هنگامی که نصف تا دو سوم طبقه دوم پر از عسل شد باید طبقه سوم را روی طبقه اول (که قبلا پر شده است) قرار داد. با پر شدن طبقه دوم باید طبقه سوم را روی بدنه و زیر طبقه دوم منتقل کرد. به همین ترتیب میتوان طبقات اضافی دیگری به این گونه کلنیها اضافه کرد. ولی بلافاصله پس از پر شدن شانهای عسل یک طبقه باید از روی کندو برداشت کرد.
همان طور که اشاره شد زمان افزودن طبقه و تعداد طبقات مورد نیاز برای کلنیهای تولید کننده عسل بسیار اهمیت دارد. اغلب زنبورداران به این نکته توجه کافی نداشته و ممکن است زود به زود و یا تعداد بیش از حد طبقه را یک باره به کندو اضافه کنند که باعث اشکالات مختلفی خواهد شد. از طرف دیگر عده ای از زنبورداران ممکن است ابتدا یک طبقه اضافه کرده و صبر کنند تا شانهای آن کاملا پر و در پوشیده شوند و آن را برداشته و طبقه دیگری را اضافه کنند. این عمل باعث میشود که اولا فضای کافی برای پخش شدن زنبور وجود نداشته باشد و موجب تراکم جمعیت گردد.
ثانیا با افزودن طبقه جدید زنبورها مثل موقعی عمل می کنند که شهد تازه شروع و جریان یافته است و در نتیجه جمعیت در بدنهی کندو متراکم شده و در شانهای بدنه به جای پرورش نوزادان اقدام به ذخیره کردن عسل می کنند. بنابراین توصیه می شود که افزودن و برداشت طبقه متناسب با جمعیت کلنی، شدت و ضعف شهد در حال جریان و قدرت موم بافی کلنی انجام شود.
برداشت محصول عسل شان
محصول عسل شان را پس از درپوشیده شدن سطح شانها هرچه زودتر باید برداشت کرد. در غیر این صورت سطح در پوشهای عسل شان تغییر رنگ داده و کیفیت آن کاهش می یابد. اعمال مدیریت صحیح در اضافه کردن به موقع طبقات و شانها و افزودن تعداد مناسب آنها موجب پر شدن و در پوشیده شدن همزمان شانها شده و برداشت آن را آسان تر می کند.
برای جدا کردن زنبور عسل از شان های پر شده از عسل و برداشت آنها بسته به وسعت عملیات تولید کننده می توان از طریق دود دادن، برس زدن و تکاندن، استفاده از دروازه یا دریچه یک طرفه و یا مواد شیمیایی دور کننده به کار برد.
طبقات محتوی عسل شان را باید بلافاصله به اتاق استخراج عسل منتقل کرد و در آنجا آنها را بازدید کرد. در جریان این بازدید باید شانهایی که کاملا پر یا در پوشیده نشده اند را جدا و در یک طبقه مستقر کرد و برای تکمیل عملیات روی یک کندوی قوی قرار داد.
در صورتی که جریان شهد طبیعی رو به اتمام باشد و زنبورها امکان تکمیل کردن شانهای نیمه کاره را نداشته باشند می توان با تغذیه زنبورها با عسل موجود در سایر کلنیها که دارای همان منابع شهد می باشند زنبورها را تحریک به اتمام عملیات کرد.
ضمنا باید توجه داشت که شانهای نیمه کاره ارزش عرضه به عنوان عسل شان را ندارند لذا تکمیل عملیات روی آنها حائز اهمیت است. چند روز قبل از پایان یافتن جریان شهد با برداشتن طبقات و شانهای اضافی و جمع کردن زنبورها در طبقاتی که بتوانند به طور کامل سطح شانهای آنها را بپوشانند امکان تسریع عملیات تکمیل کردن شانهای نیمه کاره بیشتر فراهم می گردد.
در پایان جریان شهد در صورت عدم حصول اطمینان از تکمیل شدن شانهای عسل میتوان تمام آنها را از روی کندوها برداشته و به جای آنها شان های معمولی ذخیره عسل قرار داد تا به عنوان غذای زمستانه کلنیها به کار برده شوند و یا بتوان توسط اکستراکتور عسل آنها را استخراج کرد.
نگهداری عسل شان در انبار
اصولا نگهداری عسل شان در انبار برای مدت طولانی صحیح نیست زیرا ممکن است به مرور زمان عسل در داخل شان شکرک زده یا تخمیر شود و یا در معرض آفات مختلف قرار گیرد که دردر صورت برای مصرف کننده غیرقابل مصرف خواهد بود. لذا توصیه میشود که عسل شان پس از برداشت از روی کندوها هرچه زودتر به بازار عرضه شود.
ولی اگر لازم باشد عسل شان را برای چند هفته تا چند ماه در انبار نگهداری کرد باید به چند نکته مهم توجه شود. اول آنکه رطوبت عسل را اندازه گیری کرده و در صورتی که از ۱۸/۵ درصد بالاتر باشد باید نسبت به تقلیل رطوبت اقدام شود. در غیر این صورت قارچ تخمیر عسل در آن فعالیت کرده و موجب تخمیر و ترش شدن آن می شود. این موضوع در مناطقی که رطوبت هوا بالاست از اهمیت بیشتری برخوردار است.
برای کم کردن رطوبت عسل شان باید طبقات محتوی عسل را در انباری که اندازه آن مناسب با میزان عسل شان موجود است، قرار داده شوند و هوای گرم و خشک را از داخل انبار عبور داد.
بهتر است ترتیب قرار دادن طبقات در انبار به گونه ای باشد که هوای گرم و خشک به راحتی از اطراف شانها عبور کرده و رطوبت عسل شان را جذب کند. کاربرد مولدهای حرارتی برای تامین هوای گرم و استفاده از ماشین های مخصوص جذب رطوبت در انبار به کم کردن رطوبت عسل شان کمک موثری می کند.
همچنین به کارگیری پنکه های قوی و یا هواکش های بزرگ روی درب یا پنجره انبار برای به جریان انداختن هوا بسیار مفید است. در جریان تقلیل رطوبت از عسل شان در انبار درجه حرارت هوای انبار باید حدود ۲۶ تا ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
انبار نگهداری عسل شان باید کاملا تمیز و عاری از گرد و خاک بوده و در آن امکان ضدعفونی جهت جلوگیری از آفات مهم مثل کرم موم خوار، مورچه و غیره وجود داشته باشد. درجه حرارت مناسب انبار برای نگهداری عسل شان حدود ۲۳تا۲۴ درجه سانتیگراد و هوای انبار باید خشک باشد.
عرضه عسل شان به بازار
همان طور که قبلا گفته شد عسل شان به اشکال مختلفی تولید و عرضه میشود. برای عرضه عسل شان در قاب های استاندارد و یا قاب های کوچک، پس از برداشت از روی کندو و انتقال به اتاق استخراج عسل، ابتدا باید صمغ یا بره مومی را که به اطراف قابها چسبیده شده است تمیز گردد. برای این کار از کاردهای تیغه کوتاه استفاده می شود.
با توجه به این که سطوح خارجی قابها قبلا پارافین اندود شده اند، جدا کردن صمغ از روی آنها آسان تر می باشد. قابهای تمیز شده را درجه بندی و وزن کرده و به صورت مختلف بسته بندی می کنند. برای بسته بندی این گونه قابها از کارتن های مخصوص استفاده میشود که روی سطح داخلی آن یک لایه زرورق سفید پوشانده میشود که ضمن محافظت عسل شان از گرد و خاک و جلوگیری از چکه کردن آن پس از بسته بندی به راحتی قابل رویت باشد.
ضمنا می توان قابها را مستقیما در کاغذهای چرب زرورق و یا در کیسه های نایلون بسته بندی کرد. بهتر است روی هر یک از بسته ها بر چسب مشخصات لازم مثل وزن، نام و آدرس تولید کننده و غیره را الصاق کرد.
عرضه عسل شان تکه ای به بازار متناسب با نیاز مصرف کننده و سلیقه و امکانات تولیدکننده متفاوت می باشد. ولی معمولا عسلشان تکه ای به دو صورت عمده عرضه می گردد.
در یک روش عسل شان را در ظروف مخصوصی به قطعات مناسب بریده و آنها را در ظروف پلاستیکی درب دار که شفاف هستند قرار داده و پس از بسته بندی و الصاق بر چسب روی آنها به بازار عرضه می گردند. قطعات ممکن است کوچک و به وزن حدود ۵۰ گرم باشد که چند قطعه را در یک ظرف بسته بندی می کنند و یا قطعات بزرگتر تا حدود نیم کیلو بریده و بسته بندی می گردند.
قبل از بسته بندی قطعات عسل شان باید آنها را در روی ظرفی که دارای شبکه توری فلزی است قرار داده تا عسل اضافی اطراف آنها کاملا چکه کرده و خشک شوند. گاهی اوقات برای جدا کردن چکه های عسل از قطعات عسل شان و خشک کردن آنها را در داخل ماشین اکستراکتور یا سانتریفیوژ مخصوص قرار میدهند.
برای بریدن شانهای عسل شان از کاردهای تیغه پهن و داغ استفاده میشود. برای داغ کردن کارد معمولا از آب جوش استفاده می کنند و دو کارد به طور متناوب به کار برده می شوند. گاهی این گونه کاردها را با بخار آب داغ می کنند.
روش دیگر عرضه عسل شان تکه ای به بازار به این ترتیب است که عسل شان را به ابعاد مناسب بریده و تکه کرده و هر تکه را در یک شیشه یا ظرف مناسب به رنگ شفاف قرار داده و بقیه حجم ظرف را از عسل مایع کاملا تمیز و به رنگ روشن پر می کنند.
شیشه ها و یا ظروف عرضه این گونه شانها معمولا دارای دهانهای گشاد هستند که تکه های عسل شان را بتوان به راحتی در آنها وارد و خارج کرد. طول تکه های بریده شدن عسل شان باید به اندازه طول شیشه با ظرف و عرض آن کمی باریک تر از عرض دهانهی شیشه یا ظرف مورد نظر باشد.
موقع ریختن عسل مایع در داخل شیشه یا ظرف به منظور سهولت عملیات توصیه می شود که درجه حرارت عسل حدود ۴۸ درجه سانتیگراد باشد و سعی گردد که عسل از روی دیواره داخلی شیشه با ظرف لغزیده و آن را پر کند. این عمل از ایجاد حباب هوا در داخل عسل جلوگیری می کند.
بلافاصله پس از پر کردن شیشه ها یا ظروف عسل شان از عسل مایع باید درب آنها را محکم بسته و به پهلو قرار داد تا تکه های شان در اثر وزن خود و عسل مایع گرم شکسته یا له نشده و خنک گردند. بعد از خنک شدن شیشه ها یا ظروف، آنها را برچسب زده و در کارتن های مخصوص بسته بندی به بازار عرضه کنند.
برای مصرف کنندگانی که علاقه به مصرف عسل مایع و عسل شان دارند این روش عرضه عسل تامین کننده ذائقهی آنها است. ضمنا چون حاوی تکه ایشان عسل می باشد مصرف کننده تا حدودی اطمینان بیشتر به خلوص عسل خواهد داشت.
آماده سازی عسل برای عرضه به بازار
برای تولید کنندگان عسل مهم ترین و مشوق ترین چیز، فروش به موقع کالای وی با قیمت مناسب و سودآور است. تامین این خواسته میسر نمی شود مگر با اعمال روشهای صحیح تولید و آماده سازی عسل، بسته بندی و بازاریابی مناسب آن. و روشهای صحیح تولید عسل و برداشت محصول در فصول قبل توضیح داده شد. در این فصل نکات مهم آماده سازی عسل برای عرضه به بازار و روشهای بازاریابی و فروش عسل توضیح داده میشود.
عملیات آماده سازی عسل برای بازار از همان ابتدای برداشت محصول از کندوها آغاز می شود. هنگام برداشت محصول باید دقت به عمل آید که عسل رسیده و عمل آورده شده برداشت گردد. شانهای عسلی که درب سلول های آنها کاملا مسدود نشده باشند ممکن است محتوی مقداری عسل نارس بوده و خصوصا رطوبت آن به اندازه کافی کم نشده باشد.
برداشت این گونه شانها و استخراج عسل آنها ممکن است موجب تخمیر و ترش شدن عسل گردد. لذا توصیه میشود شانهای عسل درپوشیده جهت استخراج عسل برداشت شوند. این موضوع خصوصا در تولید عسل شان از اهمیت زیادی برخوردار است.
در مناطقی که رطوبت هوا بالا است زنبورها وقت بیشتری برای تقلیل رطوبت عسل و مسدود کردن درب سلول های شان عسل را نیاز دارند. برعکس در مناطقی که رطوبت هوا پایین است عسل سریع تر آماده برداشت می گردد. در چنین مناطقی که درب سلول های شان عسل نیز مسدود نشده باشند، پس از برداشت محصول خطر تخمیر عسل زیاد نیست زیرا غلظت آن بالا است.
به هر حال هنگام استخراج عسل رطوبت آن نباید بیش از ۱۸/۵ درصد باشد، در غیر این صورت باید با روش هایی که قبلا گفته شد رطوبت عسل را تقلیل داد.
در هنگام برداشت محصول باید دقت کرد که برای دور کردن زنبورها از روی شانهای عسل از استعمال دود یا ترکیبات شیمیایی دور کننده، بیش از حد مورد نیاز خودداری شود زیرا این مواد در عسل نفوذ کرده و موجب تغییر مزه و بوی مخصوص عسل شده و کیفیت آن را یاد می دهند. ضمن پس از برداشت محصول طبقات محتوی شانهای عسل را باید در اتاق استخار عسل به گونه ای قرار داد تا هوا از بین آنها عبور کرده و بوی دود و ترکیبات شیمیایی دور کننده از بین برود.
در هنگام استخراج عسل باید نهایت دقت به عمل آید که کلیه وسایل تمیز بوده و از هرگونه آلودگی جلوگیری به عمل آید. باید توجه داشت که اتاق استخراج عسل از هر نظر مناسب عملیات آماده سازی عسل باشد و مجهز به نور کافی، آب سرد و گرم، چاه های فاضلاب، پنجره های توری دارو کف و دیوارهای قابل شستشو باشد.
پس از استخراج عسل باید به نکات مهم آماده سازی از قبیل صاف کردن و تصفیه، تنظیم رطوبت، پاستوریزه کردن، روشهای صحیح درجه بندی و بسته بندی عسل توجه کافی مبذول داشت. تولید کننده ای که به طور مستقیم اقدام به فروش عسل خود به بازار می کند مجبور است این مراحل را تا حد امکان شخصا اجرا کند ولی تولید کنندگانی که محصول خود را به صورت عمده فروشی به واسطه ها و یا کارخانه های پاستوریزه کردن و بسته بندی عسل می فروشند مجبور نیستند تمام این مراحل را اجراء کنند بلکه باید به نکات دیگری از جمله تصفیه و صاف کردن و خصوصیات صحیح انبارداری آن توجه بیشتری مبذول دارند.
پس از آماده سازی عسل توسط زنبوردار و یا در کارخانه های پاستوریزاسیون، بسته بندیهای متنوع و جالب توجه که مطابق سلیقه و نیاز مصرف کنندگان مختلف باشد از اولین شرایط بازاریابی عسل می باشد. بازاریابی و فروش عسل به راه های مختلف امکان پذیر است.
تولید کننده جز ممکن است راسا و به طور مستقیم محصول خود را در اختیار مصرف کننده قرار دهد که در این ارتباط از سود بیشتری برخوردار خواهد شد. ولی تولید کنندگان عمده عسل مجبور هستند از طریق فروشگاههای زنجیره ای و یا توسط شرکتهای تعاونی زنبورداران و اتحادیه های صنفی نسبت به فروش محصول خود اقدام کنند.
عطر و طعم عسل سبلان را در فروشگاه عسل سبلان (دج کالا) تجربه کنید.
با تشکر ، مدیر فروشگاه اینترنتی عسل سبلان
عسل طبیعی سبلان
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.